زخم ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد؛ از یک بریدگی ساده در آشپزخانه گرفته تا زخم‌های ناشی از عمل جراحی، سوختگی یا بیماری‌هایی مثل دیابت. نکته مهم این است که بدانیم مراقبت صحیح از زخم در منزل می‌تواند از عفونت، درد و عوارض جدی جلوگیری کند و روند بهبودی را سرعت ببخشد. در این مطلب، همه چیزهایی را که باید درباره مراقبت اصولی از زخم در خانه بدانید، به زبان ساده برای شما توضیح می‌دهیم.
1. ابتدا دست‌ها را تمیز کنید
قبل از هر چیزی، دست‌ها را به خوبی با آب و صابون بشویید یا از یک محلول ضدعفونی‌کننده استفاده کنید. لمس زخم با دست آلوده می‌تواند باعث ورود میکروب‌ها و ایجاد عفونت شود.
2. زخم را با دقت تمیز کنید
اگر روی زخم خاک، خون خشک‌شده یا هر نوع آلودگی وجود دارد، با یک گاز استریل و محلول شست‌وشو (مثل سرم فیزیولوژیک) به آرامی زخم را تمیز کنید. اگر زخم خونریزی دارد، با یک گاز تمیز روی آن فشار ملایم وارد کنید تا خون بند بیاید.
نکته: استفاده از الکل، بتادین یا صابون روی زخم باز توصیه نمی‌شود، چون ممکن است باعث تحریک بافت‌های آسیب‌دیده شود.
3. زخم را خشک و تمیز نگه دارید
برخلاف تصور عمومی، بسیاری از زخم‌ها بهتر است در یک محیط کمی مرطوب ولی محافظت‌شده ترمیم شوند. استفاده از پانسمان مناسب باعث می‌شود زخم از میکروب، گرد و غبار، ضربه یا خراش محافظت شود و سریع‌تر ترمیم پیدا کند.
4. از پانسمان مناسب استفاده کنید
پانسمانی که انتخاب می‌کنید باید متناسب با نوع زخم باشد. برخی از پانسمان‌ها فقط برای محافظت فیزیکی هستند، در حالی که برخی دیگر دارای مواد آنتی‌باکتریال یا مرطوب‌کننده هستند که به بهبود بهتر زخم کمک می‌کنند. برندهایی مثل آسافارما محصولات تخصصی مراقبت از زخم را با توجه به نوع و عمق زخم تولید می‌کنند که می‌توانید با مشورت پزشک یا داروساز از آن‌ها استفاده کنید.
5. پانسمان را مرتب عوض کنید
توصیه می‌شود بسته به نوع زخم و شرایط آن، پانسمان روزانه یا هر ۲۴ تا ۴۸ ساعت یک‌بار تعویض شود. قبل از تعویض پانسمان جدید، زخم را به آرامی تمیز کنید و مطمئن شوید پوست اطراف زخم خشک و سالم است.
6. مراقب علائم عفونت باشید
اگر زخم شما علائمی مانند:
- قرمزی و التهاب اطراف زخم
- ترشح چرکی یا بدبو
- افزایش درد
- تب یا احساس گرما در ناحیه زخم
داشت، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشانه شروع عفونت باشند و نیاز به درمان تخصصی دارند.
7. از درمان‌های خانگی غیرعلمی بپرهیزید
قرار دادن موادی مثل عسل، خمیردندان، زردچوبه یا حتی داروهای بدون نسخه به صورت خودسرانه روی زخم می‌تواند باعث تحریک پوست یا حتی عفونت شود. همیشه قبل از استفاده از هر ماده‌ای روی زخم، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
8. رژیم غذایی سالم فراموش نشود
بدن برای ترمیم زخم به مواد مغذی نیاز دارد. مصرف کافی پروتئین، ویتامین C، روی و آب کافی در طول روز، کمک زیادی به روند بهبود زخم می‌کند. میوه‌ها، سبزیجات تازه، گوشت بدون چربی و لبنیات منابع خوبی برای این مواد هستند.
9. استراحت کافی داشته باشید
بدن در هنگام خواب و استراحت، انرژی خود را صرف ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌کند. اگر زخم بزرگی دارید یا عمل جراحی انجام داده‌اید، حتماً به بدن خود فرصت کافی برای ریکاوری بدهید.
10. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در موارد زیر حتماً باید به پزشک مراجعه کنید:
- زخم عمیق یا بریدگی‌هایی که به بخیه نیاز دارند
- زخم‌هایی که پس از چند روز بهبود نمی‌یابند
- زخم‌های ناشی از حیوان‌گزیدگی یا اشیای زنگ‌زده
- اگر دچار دیابت یا بیماری زمینه‌ای هستید که روند ترمیم را کند می‌کند
نتیجه‌گیری
مراقبت از زخم در خانه اگر به شکل اصولی و با دقت انجام شود، می‌تواند بسیار مؤثر باشد و از عوارض جدی جلوگیری کند. استفاده از محصولات استاندارد و تست‌شده مثل پانسمان‌های مدرن و تخصصی، کمک می‌کند تا زخم‌ها سریع‌تر و بی‌خطرتر بهبود پیدا کنند. اگر درباره نوع زخم یا روش درمان شک دارید، بهتر است همیشه با یک متخصص مشورت کنید.
